7405 Sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu’nun İncelenmesi

Spor kulüpleri, kulüplerin kuruluşu, organları, bütçeleri, gelir giderleri, görevleri, yetki ve sorumlulukları gibi ve diğer hususları düzenleyen Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanun Teklifi 22.04.2022 tarihinde TBMM’de kabul edilmiş ve 26.4.2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yeni genel düzenlemeye ilişkin incelemelerde bulunmadan önce, kanunun gerekçesinin irdelenmesinde fayda vardır. Kanunun gerekçesinde, ülkemizde yer alan spor kulüplerinin genel probleminin mali sorunlar olduğu, spor kulüplerinin yeteri kadar gelir elde edememelerinden dolayı bir borç sarmalı içine hapsoldukları ve özellikle dört büyük kulübün teknik olarak mali yapısının sürdürülemez bir noktaya geldiği belirtilmiş, düzenleme öncesi 5253 sayılı Dernekler Kanunu’na tabii olan spor kulüplerini kapsayacak yeni bir kanun düzenlenmesinin zorunluluğu, Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu’nun gerekçesi olarak açıklanmıştır.

Nitekim 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda ve 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nda yer alan hükümlere göre dernekler, kazanç paylaşma amacıyla kurulamayacaktır. Sporun adeta bir endüstri kolu haline geldiği gerçeği de göz önüne alındığında, spor kulüplerinin dernekler mevzuatı kapsamından çıkarılarak farklı bir yasal düzenlemeye tabii tutulması zorunluluk haline gelmiş ve bu, 7405 sayılı, Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu’nun düzenlenmesini gerektirmiştir.

7405 Sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu’na Genel Bakış

Öncelikle belirtmek gerekir ki, spor kulüpleri, 7405 Sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu ile artık dernek statüsünden çıkarılmıştır. 1982 Anayasası’nın 33. Maddesi ile derneklere sağlanan Anayasal dayanak, artık kendi kanunu ile düzenlenen spor kulüpleri için mevcut değildir. 

7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu’nun ilk maddesinin ikinci fıkrasına göre, Kanunun 3 ila 20’nci maddeleri ile 42’nci maddesinin dördüncü fıkrası ve 47’nci maddesinin beşinci fıkrası saklı kalmak kaydıyla, bu Kanun hükümleri, kuruluş kanunu bulunan spor federasyonları hakkında uygulanmayacaktır. Bu düzenleme ile kuruluş kanunu bulunan spor federasyonlarına bir istisna getirilmiştir. Ülkemizde şu anda yalnızca TFF’nin (Türkiye Futbol Federasyonu) kuruluş kanunu bulunmaktadır. Dolayısıyla saklı tutulan maddeler haricinde kalan düzenlemeler, TFF bakımından uygulama alanı bulamayacaktır.

Yeni kanun öncesinde spor kulüpleri, öncelikle 5253 Sayılı Dernekler Kanunu’na göre kurulmakta, arkasından Gençlik ve Spor Bakanlığı’na tescil ile spor kulübü vasfını kazanmaktalardı. 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu ile bu durum ortadan kaldırılmıştır. Kanunun 2. maddesinde yapılan tanıma göre spor kulüpleri artık yalnızca Gençlik ve Spor Bakanlığı’na yapılan tescil ile kulüp statüsü ve tüzel kişilik kazanacaktır. Bu düzenlemeyle, Dernekler Kanunu ile spor kulüplerinin ilişkisi, yukarıda belirttiğimiz gerekçeyle paralel olarak kesilmiştir.

Spor kulüpleri, 7405 Sayılı Kanun ile gelen esaslara uygun olarak kurulacaktır. Düzenlemelere göre spor kulüpleri, gerçek veya tüzel en az yedi kişi tarafından, gerekli belgelerin Gençlik ve Spor Bakanlığı’na verilmesi ile kurulacaktır. Belgelerde bir eksiklik bulunmaması veya eksikliklerin süresinde giderilmesi durumunda, spor kulüpleri tüzel kişilik kazanacaktır. Spor kulüplerinin bir spor dalında faaliyetlere katılabilmesi ise tescil edilmelerine bağlı olacaktır.

7405 sayılı kanunda, spor kulüplerinin birleşme ve mal varlıklarının devri de düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre spor kulüpleri, genel kurul üye tam sayısının en az dörtte üçünün katılacağı genel kurul toplantısında, toplantıya katılanların en az salt çoğunluğunun oyu ile alınacak kararla aynı ilde bulunan başka bir spor kulübü ile birleşebilecek veya mal varlığını başka bir spor kulübüne devredebilecektir. Şirketlerin devrine ilişkin Türk Ticaret Kanunu’nda yer alan düzenlemelere paralel olarak, devralan spor kulübü veya spor anonim şirketi devreden spor kulübü ile birlikte, devir kararının tescilinden önce doğmuş veya borçları doğuran sebepler tescil tarihinden önce oluşmuş bulunmak kaydıyla müteselsil olarak sorumlu olacaktır.

7405 sayılı Kanunun çeşitli düzenlemelerinde Dernekler Kanunu’na atıflar da bulunmaktadır. Örneğin kamu yararına çalışan spor kulüpleri, 5253 sayılı Kanun ile diğer kanunlarda düzenlenen kamu yararına çalışan derneklere sağlanan haklardan yararlanacaktır. Bununla birlikte spor kulüplerinin genel kurulunun, yönetim kurulunun ve denetim kurulunun oluşması, toplanması, görev ve yetkileri ile tutulacak defterleri hakkında yine 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun ilgili hükümleri uygulama alanı bulacaktır.

Spor kulüplerinin sona ermesi, faaliyetlerinin yasaklanması ve tescilinin iptali de 7405 sayılı Kanunda düzenlenmiştir. Spor kulüpleri, ilk genel kurul toplantısının kanunda öngörülen sürede yapılmamış ve zorunlu organların oluşturulmamış olması, tüzük gereğince yönetim kurulunun oluşturulmasının olanaksız hâle gelmesi, olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste yapılamaması durumlarında kendiliğinden sona erecektir. Bu durumlardan herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda Gençlik ve Spor Bakanlığı ve/veya spor kulübünün herhangi bir üyesi, spor kulübünün sona erdiğinin tespitini mahkemeden talep edebilecektir.

Son olarak belirtmek gerekir ki, 7405 Sayılı Kanun’a göre Spor kulüpleri ve üst kuruluşları, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç bir yıl içinde tüzükleri ile idari ve mali yapılarını Kanun hükümlerine uygun hâle getirmek ile yükümlü kılınmışlardır. Bu süre içinde uygunluğunu sağlayamayan spor kulüpleri ve üst kuruluşlarına altı aya kadar bir ek süre verilebilecektir. Altı aya kadar verilebilen ek süre sonunda halen 7405 Sayılı Kanun’a uygunluk sağlayamayan spor kulüplerinin ve üst kuruluşların Bakanlık nezdindeki tescilleri iptal edilecektir.

Sonuç

7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu ile önceleri 5253 sayılı Dernekler Kanunu’na tabii olan spor kulüplerinin dernek yapısından çıkarılması amaçlanmış, bu amacın gerekçesi olarak da spor kulüplerinin Dernekler Kanunu’nda yer alan düzenlemelere tabii olmasının beraberinde mali sıkıntıları getirdiği belirtilmiştir.

Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanun Teklifi 22.04.2022 tarihinde TBMM’de kabul edilmiş ve 26.04.2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanunda her ne kadar spor kulüplerinin Dernekler Kanunu’ndan ayrı olarak düzenlenmesi amaçlansa da 7405 sayılı kanun incelendiğinde Dernekler Kanunu’na çok sayıda atıf olduğu, bununla birlikte düzenlemelerin de Dernekler Kanunu’na paralel olarak yapıldığı görülmektedir.

Kanunun amacı ve gerekçesi göz önünde bulundurulduğunda, doğru yönde yapılmış bir düzenleme olduğunu belirtmek mümkündür. Ancak Kanunun şu anki hali ile uygulanması henüz çok yeni olduğu için, uygulamada belirsizlikler devam etmektedir. Bu nedenle, spor kulüplerinin ve spor anonim şirketlerinin idari para cezaları ile karşılaşmamaları, spor faaliyetlerinin devamlılığını sağlayabilmeleri için tüm idari iş ve işlemlerinde avukat ve mali müşavir desteği almaları önemlidir.